به گزارش لینک وبسایت، پژوهش اخیر محققان دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، ضمن ترسیم وضعیت کنونی سفره های آب زیرزمینی و تولید داده های تغذیه آبخوان های کشور، راهکاری برای احیای این ذخایر ملی پیشنهاد می دهد.
به گزارش لینک سایت به نقل از دانشگاه تهران، نتایج مطالعه پژوهشگران دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران درباره ی ی وضعیت آبخوان های کشور و راهکار احیای آن بتازگی در یک نشریه معتبر بین المللی منتشر شده است.
دکتر روح اله نوری، استادیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران درباره ی ی داده های اولیه این پژوهش، گفت: برای اجرای پژوهش از اطلاعات آبخوان های کشور طی دو دهه اخیر که از جانب وزارت نیرو منتشر شده است، استفاده شد. این اطلاعات شامل داده های مربوط به بالای یک میلیون چاه عمیق و نیمه عمیق، تراز سطح آب زیرزمینی ثبت شده در بیش از ۱۱ هزار پیزومتر، و همچنین اطلاعات هیدروژئولوژیکی بیش از ۹۵ درصد آبخوان های کشور است. با بهره بردن از این اطلاعات، بانک داده تغذیه آبخوان ها برای اولین بار در سطح کشور تولید شد.
این پژوهشگر منابع آب و محیط زیست درباره ی ی یافته های این پژوهش که توسط پژوهشگران دانشگاه تهران با همکاری محققانی از دانشگاه کپنهاگ، شرکت مدیریت منابع آب ایران، دانشگاه هاوایی، مؤسسه فناوری کالیفرنیا، دانشگاه مون پلیه، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، دانشگاه کالیفرنیا-ارواین و دانشگاه واریک انجام شده است، گفت: «مقدار تغذیه آبخوان ها یا آبی که سالانه بوسیله نفوذ به سفره های آب زیرزمینی می رسد یکی از اطلاعات مهمی است که در ترسیم مدیریت پایدار منابع آبی مورد استفاده قرار می گیرد. به این دلیل یکی از اهداف مهم این پژوهش تولید بانک داده تغذیه آبخوان های کشور بود.
تجزیه و تحلیل این بانک داده بیان کننده کاهش مقدار تغذیه آبخوان ها در کشور بود؛ به گونه ای که سالانه بطور متوسط معادل ۳.۸ میلی متر از میزان آن کاهش پیدا می کند. نسبت تغذیه به بارش در مناطق خشک و نیمه خشک کشور (نواحی مرکزی، شرقی و جنوبی) کاهش بیشتری نشان می دهد. منابع آب زیرزمینی در این مناطق، تامین کننده غالب آب موردنیاز تمامی فعالیت ها مانند کشاورزی، صنعتی و شرب است. به گونه ای که در بعضی نواحی، این مقدار به بالای ۹۰ درصد نیز می رسد.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در توضیح نتایج این وضعیت گفت: تغذیه سالانه، تامین کننده آب سفره های زیرزمینی است و کاهش مقدار آن، منجر به افت سطح آب می شود که اثرات جبران ناپذیری بر آبخوان های کشور خواهد داشت. این اثرات شامل افت سطح آب زیرزمینی، فرونشست زمین، فروچاله، کاهش کیفیت آب، کاهش رطوبت خاک و به تبع آن ایجاد سیل، خشکسالی، طوفان های گرد و خاک، زوال پوشش گیاهی و غیره است. افت شدید سطح آب زیرزمینی ایران، همچنین یکی از دلیلهای اصلی خشک شدن منابع آب سطحی مانند دریاچه ها، رودخانه ها و تالاب ها است.
عضو همکار هیأت علمی دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران، درباره ی ی عوامل و راهکارهای تغییر وضعیت فعلی آبخوان های کشور گفت: این پژوهش نشان میدهد دو عامل اصلی در کاهش میزان تغذیه سالانه آبخوان های کشور، توسعه ناپایدار منابع آب-محیط زیست، و تغییرات اقلیمی است که از بین این دو، عامل اول اهمیت بیشتری دارد. بنا بر تجربیات گذشته می توان گفت راهکار برون رفت از چالش آب در کشور راهکارهای سازه ای و دیکته شده از بالا به پایین نیست. بلکه در مدیریت پایدار منابع آب، دیدگاه را باید به سمت مدیریت مصرف با عنایت به توان اکولوژیکی سرزمین و درهم تنیدگی عوامل و متغیرهای مختلف اجتماعی و اقتصادی و حتی فرهنگی تغییر داد. این امر تنها از مسیر حکمرانی آب در کشور قابل دستیابی است. به عبارت دیگر، چاره کار در یک رویکرد مشارکتی با ملاحظه نیازها و مشارکت ذی نفعان محلی و مصرف کنندگان اصلی منابع آب زیرزمینی، به طور خاص کشاورزان، است.
روح اله نوری، سرپرست تیم تحقیقاتی این پژوهش، در آخر اظهار داشت: «آمادگی داریم طی تفاهم نامه با شرکت مدیریت منابع آب ایران، دستاوردهای این پژوهش را به طور کامل در اختیار ذی نفعان قرار دهیم و طرحی علمی و کاربردی برای احیای آبخوان های کشور تعریف و اجرا نماییم.»
نتایج این مطالعه در نشریه تخصصی Nature Communications با ضریب تأثیر ۱۶.۶ از جانب انتشارات نیچر منتشر شده و بوسیله پیوند زیر دست یافتنی است:
Decline in Iran’s groundwater recharge